Kleurenblindheid of kleurenzichtstoring zorgt ervoor dat je soms moeilijk het verschil kunt zien tussen bepaalde kleuren of tinten. Wat zijn de oorzaken en welke gradaties zijn er?

Hoe ontstaat kleurenblindheid?

Het netvlies van ons oog zorgt ervoor dat het licht dat in het oog binnenkomt omgezet wordt naar elektrische signalen die vervolgens een beeld doorgeven aan onze hersenen. Dit netvlies bestaat uit miljoenen lichtgevoelige cellen. Deze cellen hebben de vorm van staafjes of kegeltjes: de staafjes zijn gevoelig voor licht en beweging en met de kegeltjes kunnen we kleuren zien en details onderscheiden. Er zijn drie soorten kegeltjes die gevoelig zijn voor de kleuren rood, blauw en groen. Zij zijn verantwoordelijk voor onze kleurwaarneming.

Bij kleurenblindheid of daltonisme werken sommige type kegeltjes niet zo goed, hierdoor herkennen de hersenen bepaalde kleurschakeringen niet en is er een kleurenzichtstoring. Over het algemeen is dit een milde afwijking waar perfect mee te leven valt.

Wat is de oorzaak?

8 tot 10 % van de mannen is kleurenblind, dit in tegenstelling tot 0,4 % van de vrouwen. Dit maakt van kleurenblindheid een voornamelijk mannelijke aangelegenheid. Reden? De afwijking is genetisch bepaald en geslachtsgebonden erfelijk: vrouwen mogen dan zelf ook drager zijn van het gen dat op het X-chromosoom zit, slechts in uitzonderlijke gevallen hebben ze ook zelf de afwijking.

Toch is de oorzaak niet alleen erfelijk. In sommige gevallen kun je ook kleurenblind worden door bv. diabetes, een ongeval of een vergiftiging. De afwijking kan jammer genoeg niet genezen worden maar filters op brillen of getinte contactlenzen kunnen het iets makkelijker maken om bepaalde kleuren te onderscheiden.

Welke gradaties zijn er?

Kleurenblindheid bestaat in verschillende gradaties.

1. Anomaal trichromaat

Deze vorm komt het vaakst voor. Hierbij kun je bepaalde kleuren niet goed waarnemen. Bv. je ziet de kleur groen minder goed, hierdoor kan het onderscheid tussen groen en rood ook vervagen.

2. Dichromaat

In deze gradatie kun je 1 kleur niet zien. Hierbij is het oog gevoelig voor 2 kleuren (bv. rood en blauw) en kan de derde kleur (bv. groen) niet waargenomen worden. De reden hiervoor is dat 1 van de 3 soorten kegeltjes (zie “hoe ontstaat kleurenblindheid?”) niet werkt.

3. Monochromaat of achromatopsie

Hierbij kun je totaal geen kleur waarnemen en zie je alles in grijstinten. Deze gradatie komt gelukkig maar zelden voor.